In 2017 verscheen het indrukwekkende boek Een jihad van liefde: het verhaal van metrobestuurder Mohamed El Bachiri die een jaar eerder bij de aanslagen in Brussel zijn grote liefde en moeder van zijn drie kinderen verloor. Waarom nu een theatervoorstelling? 

Eran ‘Wat ik er zo mooi aan vind: het is een verhaal over iemand die iets vreselijks overkomt, maar dat niet beantwoordt met oog om oog, tand om tand. In plaats daarvan probeert hij zijn woede en verdriet om te zetten in liefde, mededogen en compassie, zonder daarbij zichzelf en zijn gemeenschap te sparen. Het is een verhaal over menselijkheid en veerkracht.’ 

Een Marokkaanse moslim, daarmee heb ik geen enkele overeenkomst. Wel dus.

Is het nog steeds actueel? 
Eran ‘De islam wordt in het publieke debat nog steeds vaak als kwaadaardig neergezet, en islamieten als mensen die we er niet bij moeten willen hebben. Wat dit stuk doet, is een gezicht geven aan dat spook: we kijken recht in het hoofd van een Marokkaanse moslim. En wat het voor mij extra schrijnend maakt: hij is slachtoffer, maar wordt vanwege zijn geloof gezien als dader. Ik heb genoeg vrienden die in hun dagelijks leven geconfronteerd worden met het feit dat ze anders worden benaderd dan wél westerse allochtonen. Dat iemand die dat heeft meegemaakt, door veel mensen als dader wordt aangekeken, dat is een heel ingewikkeld, theatraal en actueel gegeven.’ 

Past dit stuk daarom zo goed bij ‘Lieve Stad,’ dat als festival een ode aan de diversiteit van Amsterdam wil zijn? 
Eran ‘Heel lang werd maar een klein deel van de samenleving in het theater gerepresenteerd. Maar als je je niet herkent in de ander, ga je twijfelen aan je eigen bestaan. Inmiddels is dat aan het veranderen, gelukkig. Dit is een verhaal over iemand die uit zo’n andere cultuur komt en daarin eens niét de boef is, maar een soort Nelson Mandela.’ 

Mohammed ‘Het mooie is dat iedereen zich erin kan herkennen, ongeacht nationaliteit, geloof of sekse. De liefde en het verdriet die Mohamed El Bachiri beschrijft, herkennen we allemaal. Dat gaat voorbij de hokjes waarin we vaak denken: o, een Marokkaanse moslim, daarmee heb ik geen enkele overeenkomst. Wel dus.’ 

‘We zijn allemaal mens’, zei El Bachiri daarover in een interview, zelfs de man die zijn grote liefde heeft vermoord. 
Mohammed ‘Toen we begonnen, hebben we besloten om een stukje aan de voorstelling toe te voegen over hoe ronselaars op zoek gaan naar dit soort jongens: zonder werk, vrienden of contact met hun familie. Ze lijden vaak een uitzichtloos, geïsoleerd bestaan. Op een gegeven moment worden ze gehersenspoeld en tot aanslagplegers gemaakt, maar in de basis zijn het geen evil masterminds. Als je het zo bekijkt, kan ik daar wel mededogen voor opbrengen. Maar dat zelfs het slachtoffer dat voelt, dat is inderdaad de ultieme compassie.’ 

Liefde in plaats van haat, is dat de boodschap van de voorstelling Jihad van Liefde?

Eran ‘Dat is in ieder geval wel wat El Bachiri is gelukt. Een bijna onmenselijke reactie, in mijn ogen. Het is dan ook niet mijn bedoeling om dit als boodschap aan het publiek mee te geven, zo van: dat zouden we allemaal moeten doen. Dat is namelijk niet reëel als dit soort rampspoed je overkomt, in ieder geval niet als ik naar mijzelf kijk. Maar het is wel een mooi streven om als jou iets wordt aangedaan of als iets je overkomt, met wat meer mededogen naar de ander te kijken. Met wat meer compassie.

Een poging, hoe klein ook, te kiezen voor liefde in plaats van haat.

Tegelijkertijd vind ik het mooie van theater dat iedereen zijn eigen moraal uit een voorstelling kan halen. Het is dus niet aan mij als maker om het publiek met een eenduidig gevoel de zaal weer uit te sturen. Tot grootsheid zoals El Bachiri zijn sowieso maar enkelen in staat. Voor de rest van ons gaat het, als ik er toch iets over zou moeten zeggen, om het blijven doen van een poging. Een poging, hoe klein ook, te kiezen voor liefde in plaats van haat.’ 

Jihad van Liefde info

'Jihad van Liefde' speelt op maandag 20 maart tijdens Lieve Stad, bij ITA en op vrijdag 21 en zaterdag 22 april bij Meervaart.

Kaarten & info - ITA Kaarten & info - Meervaart

De volledige speellijst is te zien op jihadvanliefde.nl.

Interview door Margot C. Pol
Foto door Raymond van Mil